Po ponad 70 latach od zakończenia II wojny światowej i po odsuwających się coraz dalej w przeszłość czasach zimnej wojny Polacy poczuli się bezpieczni. Z drugiej strony na ten stan wpłynęło też otoczenie sojusznikami i wsparcie, jakie zapewniają Polsce UE i NATO. W ostatnich miesiącach wydarzenia w Ukrainie obudziły niepewność i uświadomiły Polakom, że zagrożenie jest czymś realnym i wcale nie odeszło bezpowrotnie w przeszłość. Dlatego wiele osób zastanawia się, czy w kraju wciąż istnieją schrony, w których można się ukryć np. przed atakiem bombowym. Jak przedstawia się stan schronów w Polsce?
Schrony w Polsce: gdzie są i ile ich mamy?
Pojawienie się realnego zagrożenia atakiem militarnym obudziło czujność obywateli, ale też władz. Przykładem jest decyzja, jaką podjął wiceszef MSWiA, dotycząca inwentaryzacji schronów przez Straż Pożarną. W większości schrony w Polsce były budowane w latach 50-70 ubiegłego wieku, a czas nie pozostał bez wpływu na ich stan techniczny.
Czy w związku z tym istnieją w Polsce aktywne schrony atomowe i pomieszczenia ochronne przeznaczone dla cywilów? Inwentaryzacja wykazała, że w Polsce istnieją około 62 tysiące tego typu obiektów. Z pewnością nie wszystkie nadają się do użytku. Jedne są w opłakanym stanie. Inne stanowią wartość historyczną. Jeszcze inne służą do przechowywania amunicji.
Wyróżnia się trzy typy schronów:
- chroniące przed pośrednim działaniem bomb burzących i dalekimi wybuchami broni jądrowej,
- chroniące przed bezpośrednim działaniem bomb burzących i bliskimi wybuchami broni jądrowej,
- schrony przeciwatomowe z możliwie grubymi ścianami, odporne na promieniowanie.
W czasie bombardowania konwencjonalnego schronienie przed odłamkami pocisków będą zmuszone zapewnić bunkry, garaże podziemne czy piwnice ulokowane pod budynkami mieszkalnymi. Znacznie wyższe wymagania musi spełnić schron atomowy.
Lista schronów atomowych w Polsce
W przepisach rangi ustawowej nie ma definicji schronu. Charakterystykę można jednak znaleźć w internecie. Za obiekt tego rodzaju uznaje się budowlę przeznaczoną do ochrony ludności cywilnej, spełniającą określone wymogi konstrukcyjne. Najmniej liczne są schrony przeciwatomowe, które dzięki swoim parametrom technicznym mają chronić przed promieniowaniem i ciśnieniem powstającym podczas wybuchu. W Polsce jest tylko kilka takich bunkrów ulokowanych w Szczecinie, Będzinie, Bydgoszczy, Rzeszowie, Poznaniu, Grudziądzu, Borach Dolnośląskich i Dobrowie.
Schrony na wypadek wojny – ile osób mogą pomieścić?
Jak wspomnieliśmy, spis schronów w Polsce wykazał, że takich obiektów jest 62 tysiące, z czego wiele nie nadaje się do użytku, a cześć wymaga przystosowania. Szacunkowe dane mówią, że w stanie zagrożenia w takich schronach może się zmieścić około 3% ludności. Nie są to dane optymistyczne, a dodatkowym utrudnieniem jest brak dostępu do wiadomości o ich dokładnej lokalizacji.
Jak znaleźć najbliższy schron?
Kiedy nadejdzie czas kryzysu, poszukiwanie miejsca w schronie może się okazać priorytetem. Niestety w Polsce nie są prowadzone żadne spisy. Tylko niektóre samorządy we własnym zakresie dbają o takie obiekty i publikują ich mapy. Listę obiektów ochronnych zamieszcza między innymi na swojej stronie poznański portal informacyjny. W stanie klęski żywiołowej jednak często nie ma już czasu na takie poszukiwania. Dlatego warto pomyśleć o tym wcześniej i poszukać informacji, gdzie znajdują się bunkry w podziemiach w bezpośredniej okolicy.
Stacje metra jako schrony
Jednym z miejsc, w którym można poszukać schronienia podczas nalotu bombowego, jest stacja metra. W Warszawie wymogi spełnia odcinek pomiędzy stacjami Kabaty i Wilanowska. Niestety pomimo solidnej konstrukcji nie może on już pełnić funkcji schronu przeciwatomowego.
W przeszłości wielokrotnie stacje metra służyły jako schrony. W 1940 roku bezpieczeństwo przed nalotami zapewniało metro w Londynie. Natomiast w mającym już 100 lat metrze w Madrycie wszystkie stacje pełniły funkcje schronu podczas hiszpańskiej wojny domowej. W Kijowie do tego zadania przystosowane są cztery stacje: Berestejska, Nyvky, Swiatoszyn i Żytomirska.
Czym jest prawdziwy schron?
Polskie prawo nieco komplikuje nazewnictwo związane z budowlami ochronnymi, w którym poza schronem można też znaleźć bunkry, ukrycia, pomieszczenia bezpieczeństwa czy schronienia. Czym różnią się te obiekty? W załączniku do Wytycznych Szefa Obrony Cywilnej Kraju z dnia 4 grudnia 2018 roku w sprawie zasad postępowania z zasobami budownictwa ochronnego można znaleźć wyjaśnienia.
Budowle ochronne to pomieszczenia przeznaczone do ochrony osób, urządzeń, zapasów materiałowych i innych dóbr materialnych przed skutkami działań zbrojnych, klęsk żywiołowych lub innych zagrożeń. Dzieli się je na schrony kategorii P i A oraz ukrycia kategorii I, II i II. Wskazują one na stopień odporności na zagrożenia. Najwyższe wymagania spełnia schron kategorii P wyróżniający się grubymi ścianami, które chronią przed nadciśnieniem powietrznej fali uderzeniowej o wartości ≥ 0,03 MPa, wstrząsami, odłamkami bomb, pożarem czy gazami toksycznymi. Natomiast bunkier z definicji jest żelbetowym schronem bojowym o solidnej konstrukcji, często utożsamianym ze schronem.
W ostatnich latach powstawał projekt ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej, która ma wejść w życie w 2023 roku. Jednak zanim to nastąpi, warto pomyśleć o bezpieczeństwie swoim i najbliższych inwestując we własny schron przydomowy. Aby go zbudować, wystarczy dysponować odpowiednim budżetem oraz działką. Wykonanie projektu oraz budowa to zadanie, którego podejmie się doświadczony, wyspecjalizowany w dziedzinie budowli ochronnych deweloper – firma Villar.